به شکرانه ولادت شمس الشموس امام رئوف حضرت علی ابن موسی الرضا(ع)
1. مؤمن ، مؤمن واقعي نيست ، مگر آن كه سه خصلت در او باشد : سنتي از پروردگارش و سنتي از پيامبرش و سنتي از امامش . اما سنت پروردگارش ، پوشاندن راز خود است ، اما سنت پيغمبرش ، مدارا و نرم رفتاري با مردم است ، اما سنت امامش صبر كردن در زمان تنگدستي و پريشان حالي استلا يكون المؤمن مؤمنا حتي تكون فيه ثلاث خصال ، سنة من ربه ، و سنة من نبيه ، و سنة من وليه . فاما السنة من ربه فكتمان سره ، و اما السنة من نبيه فمداراة الناس ، و اما السنة من وليه فالصبر في البأساء و الضراء اصول کافی ، ج 3 ، ص (339) 2. پنهان كننده كار نيك ( پاداشش ) برابر هفتاد حسنه است و آشكار كننده كار بد سرافكنده است ، و پنهان كننده كار بد آمرزيده است 3. از اخلاق پيامبران ، نظافت و پاكيزگي است 4. دوست هركس عقل او ، و دشمنش جهل اوستصديق كل امرء عقله و عدوه جهله تحف العقول ، ص (467) 5. عقل شخص مسلمان تمام نيست ، مگر اين كه ده خصلت را دارا باشد : از او اميد خير باشد ، از بدي او در امان باشند ، خير اندك ديگري را بسيار شمارد ، خير بسيار خود را اندك شمارد ، هرچه حاجت از او خواهند دلتنگ نشود ، در عمر خود از دانش طلبي خسته نشود ، فقر در راه خدايش از توانگري محبوبتر باشد ، خواري در راه خدايش از عزت با دشمنش محبوبتر باشد ، گمنامي را از پرنامي خواهانتر باشد . سپس فرمود : دهمي چيست و چيست دهمي ! به او گفته شد : چيست ؟ فرمود : احدي را ننگرد جز اين كه بگويد او از من بهتر و پرهيزگارتر استلا يتم عقل امرء مسلم حتي تكون فيه عشر خصال ، الخير منه مأمول ، و الشر منه مأمون ، يستكثر قليل الخير من غيره ، و يستقل كثير الخير من نفسه ، لا يسأم من طلب الحوائج اليه ، و لا يمل من طلب العلم طول دهره ، الفقر في الله احب اليه من الغني ، و الذل في الله احب اليه من العز في عدوه ، و الخمول أشهي اليه من الشهرة . ثم قال ( علیه السلام) : العاشرة و ما العاشرة ! قيل له : ما هي ؟ قال ( علیه السلام) : لا يري أحدا الا قال : هو خير مني و أتقي تحف العقول ، ص (467) 6. ايمان يك درجه بالاتر از اسلام است ، و تقوا يك درجه بالاتر از ايمان است ، و به فرزند آدم چيزي بالاتر از يقين داده نشده استإن الايمان افضل من الاسلام بدرجة ، و التقوي افضل من الايمان بدرجة ، و لم يعط بنو آدم افضل من اليقين تحف العقول ، ص (469) 7. ايمان انجام واجبات و دوري از محرمات است ، ايمان عقيده به دل و اقرار به زبان و كردار با اعضاء تن استو الايمان أداء الفرائض و اجتناب المحارم . و الايمان هو معرفة بالقلب و إقرار باللسان و عمل بالاركان تحف العقول ، ص (444) 8. حضرت رضا ( علیه السلام ) هميشه به اصحاب خود مي فرمود : بر شما باد به اسلحه پيامبران ، گفته شد : اسلحه پيامبران چيست ؟ فرمود : دعاعن الرضا (علیه السلام ) أنه كان يقول لأصحابه : عليكم بسلاح الأنبياء ، فقيل : و ما سلاح الأنبياء ؟ قال : الدعاء اصول کافی ، ج 4 ، ص (214) 9. پيوند خويشاوندي را برقرار كنيد گرچه با جرعه آبي باشد ، و بهترين پيوند خويشاوندي ، خودداري از آزار خويشاوندان استصل رحمك و لو بشربة من ماء ، و افضل ما توصل به الرحم كف الأذي عنها تحف العقول ، ص (469) 10. از نشانه هاي دين فهمي ، حلم و علم است ، و خاموشي دري از درهاي حكمت است . خاموشي و سكوت ، دوستي آور و راهنماي هر كار خيري استإن من علامات الفقه : الحلم و العلم ، و الصمت باب من ابواب الحكمة ، إن الصمت يكسب المحبة ، إنه دليل علي كل خير تحف العقول ، ص (469) 11. زماني بر مردم خواهد آمد كه در آن عافيت ده جزء است ، كه نه جزء آن در كناره گيري از مردم ، و يك جزء آن در خاموشي استيأتي علي الناس زمان تكون العافية فيه عشرة اجزاء : تسعة منها في اعتزال الناس و واحد في الصمت تحف العقول ، ص (470) 12. از امام رضا ( علیه السلام ) از حقيقت توكل سؤال شد . فرمود : اين كه جز خدا از كسي نترسيسئل الرضا ( علیه السلام ) عن حد التوكل ، فقال ( ع ) : أن لا تخاف احدا الا الله تحف العقول ، ص (469) 13. بخيل را آسايشي نيست ، و حسود را خوشي و لذتي نيست ، و زمامدار را وفايي نيست ، و دروغگو را مروت و مردانگي نيست 14. به خداوند خوشبين باش ، زيرا هركه به خدا خوشبين باشد ، خدا با گمان خوش او همراه است ، و هركه به رزق و روزي اندك خشنود باشد ، خداوند به كردار اندك او خشنود باشد ، و هركه به اندك از روزي حلال خشنود باشد ، بارش سبك و خانواده اش در نعمت باشد و خداوند او را به درد دنيا و دوايش بينا سازد و او را از دنيا به سلامت به دار السلام بهشت رساندأحسن الظن بالله ، فإن من حسن ظنه بالله كان عند ظنه ، و من رضي بالقليل من الرزق قبل منه اليسير من العمل ، و من رضي باليسير من الحلال خفت مؤونته و نعم أهله و بصره الله داء الدنيا و دواءها و اخرجه منها سالما الي دار السلام تحف العقول ، ص (472) 15. ايمان چهار ركن است : توكل بر خدا ، رضا به قضاي خدا ، تسليم به امر خدا ، واگذاشتن كار به خداالايمان أربعة أركان : التوكل علي الله ، و الرضا بقضاء الله ، و التسليم لأمر الله ، و التفويض الي الله تحف العقول ، ص (469) 16. از امام رضا درباره بهترين بندگان سؤال شد . فرمود : آنان هرگاه نيكي كنند خوشحال شوند ، و هرگاه بدي كنند آمرزش خواهند ، و هرگاه عطا شوند شكر گزارند ، و هرگاه بلا بينند صبر كنند ، و هرگاه خشم كنند . درگذرندسئل ( علیه السلام) عن خيار العباد ، فقال : الذين اذا أحسنوا استبشروا ، و اذا اساءوا استغفروا ، و اذا أعطوا شكروا ، و اذا ابتلوا صبروا ، و اذا غضبوا عفوا تحف العقول ، ص (469) 17. از حضرت امام رضا ( علیه السلام ) درباره خوشي دنيا سؤال شد . فرمود : وسعت منزل و زيادي دوستانسئل الامام الرضا ( علیه السلام ) عن عيش الدنيا ، فقال : سعة المنزل و كثرة المحبين بحار الانوار ، ج 76، ص (152) 18. هر كس اندوه و مشكلي را از مؤمني برطرف نمايد ، خداوند در روز قيامت اندوه را از قلبش برطرف سازد 19. بعد از انجام واجبات ، كاري بهتر از ايجاد خوشحالي براي مؤمن ، نزد خداوند بزرگ نيستليس شيء من الاعمال عند الله عزوجل بعد الفرائض افضل من إدخال السرور علي المؤمن بحار الانوار ، ج 78، ص (347) 20. به ديدن يكديگر رويد تا يكديگر را دوست داشته باشيد و دست يكديگر را بفشاريد و به هم خشم نگيريدتزاوروا تحابوا و تصافحوا و لا تحاشموا بحار الانوار ، ج 78، ص (347) 21. بر شما باد راز پوشي در كارهاتان در امور دين و دنيا . روايت شده كه " افشاگري كفر است " و روايت شده " كسي كه افشاي اسرار مي كند با قاتل شريك است " و روايت شده كه " هرچه از دشمن پنهان مي داري ، دوست تو هم بر آن آگاهي نيابد "عليكم في أموركم بالكتمان في أمور الدين و الدنيا ، فإنه روي " أن الإذاعة كفر " و روي " المذيع و القاتل شريكان " و روي " ما تكتمه من عدوك فلا يقف عليه وليك " بحار الانوار ، ج 78، ص (347) 22. هر كس به رزق و روزي كم از خدا راضي باشد ، خداوند از عمل كم او راضي باشد. 23. پنج چيز است كه در هر كس نباشد اميد چيزي از دنيا و آخرت به او نداشته باش : كسي كه در نهادش اعتماد نبيني ، و كسي كه در سرشتش كرم نيابي ، و كسي كه در خلق و خوي اش استواري نبيني ، و كسي كه در نفسش نجابت نيابي ، و كسي كه از خدايش ترسناك نباشد. 24. به راستي كسي كه در پي افزايش رزق و روزي است تا با آن خانواده خود را اداره كند ، پاداشش از مجاهد در راه خدا بيشتر استان الذي يطلب من فضل يكف به عياله أعظم أجرا من المجاهد في سبيل الله بحار الانوار ، ج 78، ص (339) 25. مبادا اعمال نيك و تلاش در عبادت را به اتكاي دوستي آل محمد ( علیهم السلام ) رها كنيد ، و مبادا دوستي آل محمد (علیهم السلام ) و تسليم براي آنان را به اتكاي عبادت از دست بدهيد ، زيرا هيچ كدام از اين دو به تنهايي پذيرفته نمي شودلا تدعوا العمل الصالح و الاجتهاد في العبادة اتكالا علي حب آل محمد ( علیهم السلام ) ، لا تدعوا حب آل محمد (علیهم السلام) و التسليم لأمرهم اتكالا علي العبادة ، فإنه لا يقبل أحدهما دون الَاخر بحار الانوار ، ج 78، ص (347) 26. عبادت پر روزه داشتن و نماز خواندن نيست ، و همانا عبادت پر انديشه كردن در امر خداستليس العبادة كثرة الصيام و الصلاة ، و انما العبادة كثرة التفكر في أمر الله تحف العقول ، ص (466) 27. به آن حضرت گفته شد : چگونه صبح كردي ؟ فرمود : با عمر كاسته ، و كردار ثبت شده ، و مرگ بر گردن ما و دوزخ دنبال ما است ، و ندانيم با ما چه شود 28. هيچ بنده به حقيقت كمال ايمان نرسد تا سه خصلتش باشد : بينايي در دين ، و اندازه داري در معيشت ، و صبر بر بلاهالا يستكمل عبد حقيقة الايمان حتي تكون فيه خصال ثلاث : التفقه في الدين ، و حسن التقدير في المعيشة ، و الصبر علي الرزايا تحف العقول ، ص (471) 29. ريان از امام رضا عليه السلام پرسيد : نظرتان راجع به قرآن چيست ؟ امام فرمود : قرآن سخن خداست ، فقط از قرآن هدايت بجوييد و سراغ چيز ديگر نرويد كه گمراه مي شويدقال الريان للرضا ( ع ) : ما تقول في القرآن ؟ فقال : كلام الله لا تتجاوزوه ، و لا تطلبوا الهدي في غيره فتضلوا بحار الانوار ، ج 92، ص (117) 30. عبدالسلام هروي مي گويد : از امام رضا ( ع ) شنيدم مي فرمود : خدا رحمت كند كسي را كه آرمان ما را زنده كند . گفتم : چگونه اين كار را بكند ؟ فرمود : آموزشهاي ما را ياد بگيرد و به مردم بياموزد 31. هركس از خود حساب بكشد سود مي برد و هركس از خود غافل شود زيان مي بيند ، و هركس ( از آينده اش ) بيم داشته باشد به ايمني دست مي يابد ، و هركس از حوادث دنيا عبرت بگيرد بينش پيدا مي كند ، و هركس بينش پيدا كند مسائل را مي فهمد و هركس مسائل را بفهمد عالم استمن حاسب نفسه ربح ، و من غفل عنها خسر ، و من خاف أمن ، و من اعتبر أبصر ، و من أبصر فهم ، و من فهم علم بحار الانوار ، ج 78، ص (352) 32. عجب درجاتي دارد : يكي اين كه كردار بد بنده در نظرش خوش جلوه كند و آن را خوب بداند و پندارد كار خوبي كرده . يكي اين كه بنده اي به خدا ايمان آورد و منت بر خدا نهد با اين كه خدا را به او منت است در اين بارهالعجب درجات : منها ان يزين للعبد سوء عمله فيراه حسنا فيعجبه و يحسب انه يحسن صنعا ، و منها أن يؤمن العبد بربه فيمن علي الله و لله المنة عليه فيه تحف العقول ، ص (468) 33. خداوند سه چيز را به سه چيز ديگر مربوط كرده است و به طور جداگانه نمي پذيرد . نماز را با زكات ذكر كرده است ، هركس نماز بخواند و زكات ندهد نمازش پذيرفته نيست . نيز شكر خود و شكر از والدين را با هم ذكر كرده است . از اين رو هركس از والدين خود قدرداني نكند از خدا قدرداني نكرده است . نيز در قرآن سفارش به تقوا و سفارش به ارحام در كنار هم آمده است . بنابراين اگر كسي به خويشاوندانش رسيدگي و احسان ننمايد ، با تقوا محسوب نمي شودإن الله عزوجل أمر بثلاثة مقرون بها ثلاثة اخري : امر بالصلاة و الزكاة ، فمن صلي و لم يزك لم يقبل منه صلاته ، و امر بالشكر له و للوالدين ، فمن لم يشكر والديه لم يشكر الله ، و امر باتقاء الله و صلة الرحم ، فمن لم يصل رحمه لم يتق الله عزوجل عيون اخبار الرضا ، ج 1 ، ص (258) 34. از حرص و حسادت بپرهيز كه اين دو ، امتهاي گذشته را نابود كرد ، و بخيل نباش كه هيچ مؤمن و آزاده اي به آفت بخل مبتلا نمي شود . بخل مغاير با ايمان استاياكم و الحرص و الحسد ، فإنها أهلكا الامم السالفة ، و اياكم و البخل فإنها عاهة لا تكون في حر و لا مؤمن ، إنها خلاف الإيمان بحار الانوار ، ج 78، ص (346) 35. صدقه بده هرچند كم باشد ، زيرا هر كار كوچكي كه صادقانه براي خدا انجام شود بزرگ است 36. توبه كار به منزله كسي است كه گناهي نكرده است 37. بهترين تعقل خودشناسي استافضل العقل معرفة الانسان نفسه بحار الانوار ، ج 78، ص (352) 38. به خدا خوش گمان باشيد ، زيرا خداي عزوجل مي فرمايد : من نزد گمان بنده مؤمن خويشم ، اگر گمان او خوب است ، رفتار من خوب و اگر بد است ، رفتار من هم بد باشد 39. گاهي ، مردي كه سه سال از عمرش باقي مانده صله رحم مي كند و خدا عمرش را 30 سال قرار مي دهد و خدا هرچه خواهد مي كنديكون الرجل يصل رحمه ، فيكون قد بقي من عمره ثلاث سنين فيصيرها الله ثلاثين سنة و يفعل الله ما يشاء اصول کافی ، ج 3 ، ص (221) 40. حريصانه به دنبال قضاي حاجت حاجتمندان باشيد ، هيچ عملي بعد از واجبات بالاتر از شاد كردن مسلمان نيست منبع : پايگاه اطلاع رساني دفتر حجت الاسلام والمسلمين دكتر مرتضي آقا تهراني |
چون موج سربه سینه هر صخره میزنم